Mijn vader zou vandaag 95 jaar oud zijn geworden. Ter ere van hem schrijf ik dit blog op zijn verjaardag. Mijn vader is plotseling gestorven aan een longontsteking. Ik was net 10 dagen daarvoor moeder geworden. Het geluk van dit jonge moederschap werd overschaduwd door een achtbaan van verschillende gevoelens van ongeloof, machteloosheid en verdriet. Een vreemde ervaring van nieuw leven en de dood is ineens dichtbij. Ik ontving felicitatie- en rouwkaarten op hetzelfde moment.

Mijn vader is 18 jaar ziek geweest. Hij liep een schedelbasisfractuur op bij een ongeluk. Zijn karakter veranderde hierdoor en hij verloor vele lichamelijke functies. In deze 18 jaar heb ik telkens beetje bij beetje afscheid van hem genomen, van de oude vertrouwde vader. Mijn vader had een grote levensdrift. Hij wilde graag honderd jaar worden. Ondanks zijn steeds grotere afhankelijkheid wilde hij graag bij ons blijven. Hij is mijn grote voorbeeld in hoe je met verliezen omgaat en toch positief in het leven blijft staan en zijn onvoorwaardelijke liefde.

Verschil van rouwen na plotseling overlijden of een lang ziekbed

Er is een groot verschil tussen iemands plotseling overlijden of na een lang ziekbed. Bij een plotseling overlijden heb je geen afscheid meer kunnen nemen, niet meer kunnen zeggen wat belangrijk voor je is, geen voorbereiding gehad op wat komen gaat.  Bij een ziekbed wanneer de ziekte onomkeerbaar is, en niet meer te genezen, kun je nog dingen afronden, terugkijken op het samen geleefde leven. Samen nog dingen regelen voor als de ander er niet meer is. Misschien is er nog tijd om alles te zeggen wat je nog wilt zeggen, om echt afscheid te nemen. Dit maakt een groot verschil om het verlies op den duur een plaats te geven in jouw leven.

Betekenis vader

Een vader staat voor bescherming, autoriteit, zorg dragen voor het gezin. Meestal gaan vaders fysieke en opwindende activiteiten met de kinderen doen. Door de speelse en spannende manier waarop een vader met zijn kind omgaat, traint hij het kind in het omgaan met enge en onverwachte dingen. Dit versterkt het zelfvertrouwen en de ondernemingslust.

Het verwerven van nieuwe vaardigheden bevordert de ontwikkeling van autonomie. Een goede hechting met de vader draagt volgens psychologe Martine Delfos bij aan het succesvol maatschappelijk functioneren.

Vaders en dochters hebben vaak een speciale band met elkaar. Hij was degene die over je opschepte. Hij schroefde de zijwieltjes aan je fiets en hij bracht je naar het altaar. Zijn grote handen hielden je schouder vast tijdens het fietsen en hij las verhaaltjes voor. Hij staat 100% achter je, als het gaat om risico’s nemen. Hij wil je gelukkig zien en doet  er alles voor om dat te bereiken. Jouw vader heeft weer andere betekenis als je volwassen bent. Hij kan nog steeds het grote voorbeeld voor je zijn. Zijn gedrag draagt bij aan heel wat levensbagage van zijn dochter: eigenwaarde, respect voor jezelf, en de houding in het leven. Als de dochter te weinig aandacht heeft gehad, kan ze zich afgewezen voelen en constant de waardering van vader blijven zoeken. Als hij haar behoeften niet aanvoelt of niet juist beantwoordt, kan dat invloed hebben op haar ontwikkeling en haar verdere leven.

Is hij afwezig of te toegeeflijk dan kan de dochter moeite hebben om grenzen te stellen. Als vader zich niet echt volwassen gedraagt kan dat gevolgen hebben als onzekerheid en zich kwetsbaar voelen. Bij een vader die te streng  is, te autoritair of weinig spontaan, en te veel straft kan de dochter een pantser ontwikkelen om de angst verlaten te worden te verbergen en in het leven te veel van zichzelf en anderen gaan vragen. De keuze van een levenspartner kan beïnvloed worden door de relatie met de vader. Problemen met vader kunnen doorwerken in de latere liefdesrelaties van de dochter.

Wat betekent verlies van vader?

Je kunt het gevoel hebben dat je onaantastbare rots in de branding die jou altijd heeft beschermd, weg is. De vader die je troostte wanneer je jouw knuffel kwijt was, jou leerde wat goed en fout was, je stimuleerde als je iets niet durfde of meedacht als je een moeilijke beslissing moest nemen. Nu is hij er niet meer en moet je het zelf doen en ben je in één klap écht volwassen. Hoe hard en pijnlijk het afscheiden de realiteit ook is, het kan in de loop van jaren veranderen in mooie herinneringen en van dankbaarheid. Je kunt als gezin nog bedenken wat vader als advies zou hebben gegeven en aan zijn bemoedigde woorden terugdenken. Volg je zijn normen en waarden?

Hoe kun je met het verlies van vader omgaan?

Welke voorbeelden heb je gehad ten aanzien van verlies? Hoe werd hiermee omgegaan in jouw gezin? Mocht het er zijn? Werd hier over gesproken? Op welke manier heb je geleerd met verdriet, teleurstelling en andere emoties om te gaan?

Bij een verlies ga je altijd naar de eerste beweging die je hebt geleerd uit het ouderlijk huis. Als je jezelf daarvan bewust wordt kun je dit anders aanpakken wanneer deze reactie niet goed meer voelt.

Ik neem mezelf als voorbeeld. Ik heb geleerd om sterk te zijn en door te gaan en dat is wat ik deed toen mijn vader overleed. Er speelden meer moeilijke dingen in mijn leven en ik ging maar door tot ik een burn-out kreeg en wel mijn rust moest pakken. Mijn lichaam ‘wist’ allang wat er aan de hand was. Drie jaar later toen mijn moeder stierf heb ik het anders aangepakt wat voor mij beter werkte. Ik heb tijd genomen om te rouwen, maakte mijn wereldje kleiner met mensen waar ik me veilig bij voelde en mezelf kon zijn. Ik zocht ontspanning om mijn hoofd en lichaam even rust te geven en het proces te behappen. Deze manier was voor mij fijner. Je leert zo van het eerder verlies hoe je het de volgende keer anders kan aanpakken.

Andere manier van rouwen

Een mooi voorbeeld van anders rouwen hoorde ik van mijn Surinaamse vriendin. De Afro- Surinaamse cultuur neemt echt de tijd om te rouwen. Het is voor hen belangrijk dat ze zich innerlijk en uiterlijk reinigen. Innerlijk reinigen is dat ze praten met de overledene, de gehoorfunctie valt op het laatst uit van ons lichaam. Op deze manier kan er nog gezegd worden wat belangrijk is maar ook om vergeving te vragen of je wensen uit te spreken. Uiterlijke reiniging houdt in dat de overledene wordt gereinigd, mooi wordt gemaakt voor de begrafenis. Degene die overblijft mag niet alleen gelaten worden. De familie blijft acht dagen intens bij elkaar. In deze dagen wordt er gebeden, gehuild en ze eten het favoriete eten van de overledene. Ze geloven dat de geest van de overledene aanwezig is. Ze laten hun emoties gaan, zoals huilen, schreeuwen en boos zijn. Na 8 dagen gaat de geest uit het lichaam, op deze dag vieren ze het leven. Na 6 weken komt de familie weer bij elkaar. Ze eten en drinken met elkaar en zijn dan in een feestelijke stemming. Dit is de eerste gezamenlijke afsluiting van de 1^ste periode met de familie. Na 1 jaar komt de familie opnieuw bij elkaar en hebben zij een gebedsdienst en worden herinneringen gedeeld. Hun geloof is dat, wanneer je praat over de dood, de overledene nog voortleeft onder ons. Als je zwijgt is iemand dood.

In de Afro-Surinaamse cultuur eer je je ouders en je hebt veel respect voor ze. Dit zijn de basisnormen van een Afro-Surinamer. Een vader staat voor zorg dragen, hij beschermt en is kostwinner.

Wat heb je geleerd door zijn manier van leven en wat met zijn dood?

Welke voorbeelden heb je gehad van je vader, wat heb je geleerd van hem? Wat maakte hem speciaal?  Wat was belangrijk in zijn leven, waar stond hij voor? Wat neem je mee? Wanneer je vader sterft realiseer je jezelf pas echt wat hij voor je betekend heeft. Een mogelijkheid is om na te leven wat hij belangrijk vond zodat hij op deze die manier verder leeft. Dit kan een troost zijn.